موسسه همراه

ادوارد نرسسیان؛ درآمیختگی نوروساینس و روانکاوی

دکتر مریم برزکار، روان‌پزشک

«از زمان فروید، جهان از نظر اندیشه‌های روان‌شناختی تغییرات زیادی کرده‌است. همه نظریات او در گذر زمان تاب نیاورده‌اند اما با این حال امروزه غیرممکن است که دنیایی را تصور کنیم که در آن روزانه با ارجاعات یا حداقل تأثیر نظریات فروید مواجه نشویم.»


این‌ها بخشی از سخنان دکتر ادوارد نرسسیان در یکی از مراسم‌های سالروز تولد فروید است. نرسسیان روان‌پزشک و روانکاو برجسته و اکنون بازنشسته‌ی انستیتو روانکاوی نیویورک است. او استاد روان‌پزشکی در دانشگاه کرنل آمریکا و همزمان مشغول به کار و طبابت خصوصی و نیز آموزش درمانگری و متقبل نقش سوپروایزری نیز بوده است.
ادوارد در ۲۸ نوامبر ۱۹۴۴ در خانواده‌ای ارمنی‌تبار در تهران متولد شد. او مسیر تحصیل را پیوسته پیمود و در ۲۰ سالگی از دانشکده تکنولوژی انگلیس و در ۲۶ سالگی با مدرک دکترای حرفه‌ای از دانشگاه بلژیک و در سال ۱۹۷۷
از انستیتو روانکاوی نیویورک فارغ التحصیل شد.
پس از فراغت از تحصیل و در سال ۱۹۸۱، ادوارد با ماری لولن ازدواج کرد که حاصل آن سه فرزند با نام‌های کارولین، جورجی و انند می‌باشد.

تجربه‌ی تحصیل روان‌پزشکی و سایکوآنالیز دیدگاه متفاوتی به حوزه مورد علاقه و مطالعه دکتر نرسسیان داد. دیدگاهی آمیخته از نوروساینس و سایکوآنالیز.
با نگاه مختصری به یکی از مقالات نرسسیان با عنوان چشم انداز نوروساینس در افسانه‌پردازی (Confabulation ) در می‌یابیم که چگونه دکتر نرسسیان مفاهیم روانکاوانه‌ای مانند واژه‌ی خاطرات پوشان که توسط فروید ابداع شده را (Screen memory ) را با حافظه نظاره‌گر (Observe memory) یا حافظه اتوبیوگرافیگ که توسط نوروساینتیست‌ها استفاده می‌شود، در هم می‌آمیزد. وی در این مقاله این‌گونه شرح می‌دهد که تمرکز کار روانکاوی بر حافظه‌ی اتوبیوگرافیکی است که با فرد در ارتباط است. این همان حافظه‌ی غیر قابل اطمینان و متزللی است که ممکن است در طول زمان مخدوش شود و همین ماهیت مخدوش شدن است که مورد توجه و کار روانکار در تداعی آزاد است و می‌تواند پایه‌ای برای مفهوم اصل ( لذت-عدم لذت) باشد. در بخشی از همین مقاله افسانه‌پردازی که پیش‌تر به آن اشاره شد آورده شده که حافظه‌ پویا و زنده است، ثابت و ایستا نیست و علاوه بر این، تعاملی مداوم بین گذشته و حال است. تجربه‌ی کنونی فرد از زمان حال نه تنها بر گذشته استوار است، بلکه حال انگیزه تماشای گذشته را نیز فراهم می‌کند؛ حال از میان گذشته انتخاب می‌کند، رنگ می‌زند و تغییر می‌دهد.
این نگاه نوروساینس بر تنظیم دوباره‌ی اصول تئوری‌های سایکوآنالیز در دیگر آثار دکتر نرسسیان نظیر تکست بوک سایکو آنالیز (۱۹۹۵)، جدال در روانکاوی معاصر (۱۹۹۷) و نوروسایکوآنالیز (۱۹۹۹) نیز مشهود است.
دکتر نرسسیان در حوزه‌های متنوعی از روان‌درمانی فعالیت آموزشی داشته‌است. عنوان‌هایی چون بی‌طرفی و کنجکاوی، چند بازتاب بر کنجکاوی و تکنیک‌های سایکوآنالیز، ارزیابی مجدد فرضیه‌ی بنیادی فروید و مدل ذهن فروید در خواب و رویا در مطالعات ایشان به چشم می‌خورد. دکتر نرسسیان در یکی از آخرین مقالات خود در ۲۰۱۵ به مواجهه با سرطان و ترس از مرگ می‌پردازد.
تجربه نزدیک دکتر نرسسیان به تهران و عضویت ایشان در هیأت‌علمی انستیتو روانکاوی تهران موجب شد که او سال ۱۳۹۱ در انستیتو روانکاوی تهران حضور یابد و رویدادی با عنوان نگاه نوروساینس به روانکاوی نیز برگزار نماید.

نرسسیان روان‌پزشک و نویسنده برجسته‌ای با بیش از چهل سال سابقه‌ی درمانی، پژوهشی و آموزشی است، و در تابستان ۱۴۰۲ خود را بازنشسته نمود.